Achtergrondinformatie

Executieve functies zijn de regelfuncties van de hersenen die essentieel zijn voor het realiseren van doelgericht en gepast gedrag. Alle executieve functies hebben een controlerende en aansturende functie. Met deze functies bepalen we het doel van ons handelen en gedrag, schakelen we afleidende factoren uit, plannen we de volgorde van handelingen, voeren we de taken die daarvoor nodig zijn stap voor stap uit en controleren we het effect. We reguleren emoties, motivatie en alertheid en laten ervaringen uit het verleden meespelen bij de verwachtingen over en beslissingen voor de toekomst.

De executieve functies bevinden zich voor het grootste gedeelte in de frontaalkwab van de hersenen en staan continue in verbinding met elkaar. Hersenen ontwikkelen zich van voor naar achteren en van binnen naar buiten. Laat het nu net zijn dat de frontaalkwab als één van de laatste delen volledig tot ontwikkeling komt. De executieve functies ontwikkelen zich dan ook tot ongeveer je 26e levensjaar.

De 11-executieve functies uit het model van Dawson & Guare:

• Reactie (of respons)-inhibitie
  Het vermogen om na te denken voor je iets doet.
• Werkgeheugen
  Het vermogen om informatie in het geheugen vast te houden tijdens de uitvoering van complexe taken.
• Zelfregulatie van affect/emotieregulatie
  Het vermogen om emoties te reguleren om doelen te realiseren, taken te voltooien of gedrag te controleren.
• Volgehouden aandacht
  Het vermogen om de aandacht erbij te houden, ondanks afleidingen, vermoeidheid of verveling.
• Taakinitiatie
  Het vermogen om zonder dralen met projecten te beginnen, op tijd, op efficiënte wijze.
• Planning/prioritering
  De vaardigheid om een plan te bedenken om een doel te bereiken of een taak te voltooien. Hierbij moet je ook in staat zijn beslissingen te nemen over wat belangrijk en wat niet belangrijk is.
• Organisatie
  Het vermogen om dingen volgens een bepaald systeem te arrangeren of te ordenen.
• Timemanagement
  Het vermogen om in te schatten hoeveel tijd je hebt, hoe je die kunt indelen en hoe je je aan tijdslimieten en deadlines kunt houden.
• Doelgericht doorzettingsvermogen
  Het vermogen om een doel te formuleren, dat te realiseren en daarbij niet afgeleid of afgeschrikt te worden door andere behoeften of tegengestelde belangen.
• Flexibiliteit
  De vaardigheid om plannen te herzien als zich belemmeringen of tegenslagen voordoen, zich nieuwe informatie aandient of er fouten gemaakt worden; het gaat daarbij om aanpassing aan veranderende omstandigheden.
• Metacognitie
  Het vermogen om een stapje terug te doen om jezelf en de situatie te overzien, om te bekijken hoe je een probleem aanpakt; het gaat daarbij om zelfmonitoring en zelfevaluatie.

Bron: SLO. (2020, 16 juli). Executieve functies. Geraadpleegd op 25 mei 2021, van https://www.slo.nl/thema/meer/jonge-kind/executieve-functies/